جراحی فتق چیست؟

پیش از پرداختن به این موضوع که منظور ما از جراحی فتق چیست؟ بهتر است درمورد خود فتق اطلاعاتی کسب کنیم. فتق نوعی عارضه است و زمانی رخ می‌دهد که یکی از اندام‌های داخلی بدن، از طریق یک نکته ضعیف در عضله یا بافت اطراف آن بیرون می‌زند. فتق در نواحی مختلفی از بدن رخ می‌دهد. فتق شکمی، جراحی فتق کشاله ران، جراحی فتق ناف و فتق در نواحی جراحی قبلی از متداول‌ترین نواحی بروز این عارضه هستند.

در صورتی که جراحی فتق به تعویق بیفتد، عوارض جدی مانند انسداد روده یا اختلال در خونرسانی به بافت‌ بیرون‌ زده از ناحیه ضعیف در انتظار بیمار است. عمل جراحی فتق با هدف برگرداندن عضو بیرون زده به جایگاه اصلی و تقویت دیواره ضعیف شده است. جراحی فتق به دو روش اصلی صورت می‌گیرد، روش باز و روش لاپاراسکوپی.

هر یک از این روش‌ها را در ادامه بررسی می‌کنیم تا انتخاب درستی در مورد روش جراحی کردن فتق داشته باشید. در نهایت اگر دچار علائم فتق مانند برامدگی، درد یا ناراحتی شده‌اید، تشخیص به موقع و درمان فتق را در اولویت خود قرار دهید. در این نوشته می‌خواهیم به جراحی فتق به عنوان روشی برای رفع یک مشکل متداول نگاه کنیم.

درخواست مشاوره

Request a Consultation

با پر کردن فرم زیر، مشاوره‌ای تخصصی با دکتر محمد ایرانمنش دریافت کنید. 

نام و نام خانوادگی

شماره تماس

درخواست مشاوره

آشنایی با جراحی فتق

زمانی که یک اندام با بافت داخلی از طریق یک نقطه ضعیف در دیواره عضلانی دچار بیرون زدگی می‌شود، فتق اتفاق می‌افتد. أنواع مختلفی از فتق وجود دارد که در همه آن‌ها یک برآمدگی قابل مشاهده و دردناک وجود دارد. فتق اینگوینال (فتق کشاله ران)، فتق نافی، فتق برشی (در محل جراحی‌های قبلی) و فتق کشاله ران از أنواع فتق‌ها هستند. حراجی فتق اغلب أوقات تنها راه رهایی از این عارضه است که به ۲ روش باز و لاپاراسکوپی انجام می‌شود.

در روش باز جراحی فتق ابتدا برشی در ناحیه فتق ایجاد می‌شود. سپس فتق بیرون زده با فشار به سرجای خود برگدانده می‌شود. در مرحله آخر دیواره تضعیف شده با استفاده از توری مخصوصی به نام مش تقویت می‌شود. در نهایت عمل جراحی با زدن بخیه و توصیه‌هایی جهت بهبود بیمار به پایان می‌رسد.

روش لاپاراسکوپی نسبت به روش باز کمتر تهاجمی است. در این روش با چند برش کوتاه روی نواحی اطراف فتق عمل جراحی آغاز می‌شود. دستگاه لاپاراسکوپ که یک لوله باریک با دوربین و منبع نور است از محل یکی از این برش‌ها وارد بدن می‌شود. تصاویر ارسالی از داخل بدن به پزشک مسلط به عمل‌های لاپاراسکوپی کمک می‌کند تا فتق را به جای خود بازگردانده و دیواره را تقویت کند. روش‌های گفته شده از جنبه‌های مختلفی با یکدیگر قابل مقایسه هستند که در جدول زیر بررسی می‌کنیم.

انواع عمل فتق و روش های آن

عمل جراحی فتق به چندین روش انجام می‌شود که جراحی باز و لاپاراسکوپی دو نوع متداول‌تر آن است. هر دو این رو‌ش‌ها با بیهوشی عمومی نیز انجام می‌شود اما در نهایت تشخیص پزشک در مورد بیهوشی کامل یا بی حسی موضعی مهم است. در جدول زیر مقایسه این دو روش جراحی فتق را با معیارهای مختلف بررسی می‌کنیم:

چطور قبل از جراحی فتق، نشانه‌ها و علائم آن را شناسایی کنیم؟

فتق به طور معمول یا یک برآمپگی غیرطبیعی در ناحیه شکم، اطراف ناف و یا کشاله ران خود را نشان می‌دهد. ممکن است فتق خود را در حالت درازکشیده نبینید اما با سرفه یا فشار شدید مجدد ظاهر می‌شود. به جز این در صورتی که علائم زیر را مشاهده کردید شاید بهتر باشد به جراحی فتق فکر کنید:

• درد یا ناراحتی در ناحیع فتق به خصوص وقتی اجسام سنگین بلند می‌کنید، خم می‌شوید یا سرفه می‌کنید.
• إحساس سنگینی با فشار در ناحیه فتق.
• تهوع یا استفراغ که در موارد شدید خود نشان از گیرافتادگی فتق دارد.
• قرمزی یا تغییر رنگ پوست در ناحیه برآمده که در موارد شدید نیاز به مداخله پزشکی دارد.

در صورت بزور هر یک از این علائم باید به جراح عمومی مراجعه کنید. سونوگرافی، سی‌ تی اسکن و درد برخی موارد معاینه پزشکی برای تشخیص فتق انجام می‌شود. دقت کنید که شناسایی این علائم برای مراجعه به موقع به پزشک ضروری است.

چه کسانی نیاز به جراحی فتق دارند؟

بسیاری از افراد مبتلا به فتق، بر این باورند که برای درمان فتق نیاز به مراجعه به پزشک ندارند. این درحالی است که فتق معمولا خودبخود درمان نمی‌شود. جراحی فتق معمولا به افراد زیر توصیه می‌شود:

• افرادی که فتق آن‌ها دردناک است به طوری که مانع فعالیت‌های روزمره آن‌ها می‌شود.
• اگر فتق شما در حال بزرگ‌ شدن است و خطراتی مانند گیرافتادگی یا انسداد روده تهدید می‌کند.
• اگر دچار فتق کشاله ران شده‌ باشید، چرا عوارض این نوع از فتق بیشتر از باقی أنواع آن است.
• کسانی که فتق در آن‌ها مشکلات جدی مانند گیرافتادگی و انسداد روده ایجاد کرده است.
• فتق در کودکانی که تا ۵ سالگی خود به خود رفع نشده است.
• افرادی که دارای مشاغل سنگین هستند که عود فتق را تشدید می‌کند.

در صورتی که فتق شما کوچک و بدون علامت باشد، فعلا به گزینه جراحی فتق فکر نکنید. همچنین اگر شرایط جسمانی افراد برای عمل‌های جراحی مناسب نباشد، به تجویز پزشک از روش‌های حمایتی مانند استفاده از فتق‌بند بهره‌مند می‌شوند. در نهایت انتخاب روش مناسب برای درمان فتق بایستی به تشخیص پزشک و با مشورت وی انجام شود.

راه‌های درمان فتق

جراحی فتق تنها راه درمان آن نیست، هر چند مطمئن‌ترین آن است. برای درمان فتق راه‌های متفاوتی وجود دارد. این روش‌ها شامل دو دسته عمده هستند:

• درمان‌های حمایتی و غیرجراحی
• درمان‌ با جراحی فتق

در روش‌های حمایتی و غیرجراحی بیمار به توصیه پزشک سعی در کنترل وضعیت فتق خود دارد. این کار به چند روش انجام می‌شود:

• معانیه منظم و بررسی وضعیت فتق
• استفاده از فتق بند
• تغییر سبک زندگی

در روش درمان فتق با جراحی نیز ۲ روش عمده برای درمان فتق وجود دارد:

• روش باز
• روش لاپاراسکوپی

در نهایت انتخاب بهترین روش درمان فتق از میان روش‌های بالا، بنا به تشخیص پزشک،‌وضعیت سلامتی بیمار و وضعیت فتق او بستگی دارد. دقت کنید که بدون مشورت پزشک هیچ گونه تجویز سرخودانه‌ای در مورد فتق خود نداشته باشید چرا که در صورت بروز علائم خطر جراحی اورژانسی تنها گزینه شما خواهد بود.

جدول مقایسه‌ای راه‌های درمان فتق

خلاصه‌ای از راه‌های درمان فتق را از نظر مزایا و معایب و کاربردها در جدول زیر مورد بررسی قرار داده‌ایم:

مراقبت‌های بعد از جراحی فتق

دوران بعد از جراحی فتق به اندازه خود جراحی اهمیت دارد.  در جدول زیر مراقبت‌های‌ بعد از جراحی فتق را در بازه‌های زمانی مختلف مورد بررسی قرار داده‌ایم:

عوارض عمل جراحی فتق

جراحی فتق به هر روشی که باشد، جراحی پیچیده‌ای نیست. به همین دلیل عمل فتق در دسته بندی عمل‌های ایمن قرار می‌گیرد اما مانند هر عمل جراحی دیگری پیش از جراحی بهتر است نسبت به عوارض احتمالی آن آگاه باشیم. می‌توانیم عوارض عمل جراحی فتق را به دو دسته عوارض شایع و عوارض نادر تقسیم بندی کنیم.

عوارض شایع در عمل جراحی فتق شامل:

• درد و ناراحتی در ناحیه جراحی که با مسکن قابل کنترل است.
• تورم و کبودی در محل عمل جراحی
• إحساس سفتی در ناحیه فتق پس از عمل
• بی حسی موقت در اطراف زخم
• یبوست ناشی از کاهش تحرک و به دلیل مصرف داروها

همانطور که گفتیم این عوارض موقتی هستند و به گذشت مدت کوتاهی از عمل رفع می‌شوند. عوارض جدی‌تر اما نادر نیز بعد ازعمل فتق مشاهده می‌شود. این عوارض شامل:

• عفونت زخم که ممکن است نیاز به آنتی بیوتیک داشته باشد.
• خونریزی در محل زخم و ایجاد هماتوم
• آسیب به أعصاب در ناحیه فتق که درد مزمن ایجاد می‌کند.
• بازگشت مجدد فتق یا عود آن
• واکنش به مواد بیهوشی
• تشکیل لخته خون در پاها
• مشکلات ادراری به خصوص در آقایان

در موارد نادرتری امکان آسیب به اندا‌م‌های مجاور با فتق مانند روده نیز وجود دارد. بعلاوه ممکن است مش به کار رفته برای تقویت دیواره عضله در برخی از بیماران إحساس ناراحتی ناشی از جسم خارجی ایجاد کند. بررسی این عوارض نباید باعث ایجاد ترس در شما شود چرا که درباره «احتمال» بروز عوارض صحبت می‌کنیم. این احتمال نیز به فاکتورهای مختلفی همچون وضعیت سلامتی و سن بیمار، نوع و اندازه فتق و روش جراحی فتق بستگی دارد. انتخاب یک پزشک جراح فتق و متخصص در این زمینه خیال شما را از بابت بروز بسیاری از این عوارض آسوده می‌کند.

فواید درمان فتق بدون جراحی

به دلایلی ممکن است ترجیح بدهید فتق خود را بدون عمل جراحی درمان کنید. نکته مهم این است که این کار باید به تجویز پزشک باشد. درمان فتق بدون جراحی مزایایی به همراه خود دارد. از جمله:

کاهش خطرات ناشی از جراحی:

• عدم نیاز به بیهوشی برای افراد پیر یا بیماران با شرایط خاص
• پیشگیری از عوارض ناشی از جراحی مانند عفونت، خونریزی یا آسیب به أعصاب

حفظ فعالیت‌های روزانه:

• با جراحی فتق شما نیاز به طی کردن دوران نقاهت دارید که این موضوع شما را از فعالیت‌های روزمره و کاری دور می‌کند.
• در درمان فتق بدون عمل می‌توانید به زندگی عادی و کاری خود بدون محدودیت ادامه دهید.

درمان بدون جراحی مناسب بیماران پرخطر:

• در صورتی که بیمار دچار نارسایی قلبی و ریوی باشد، گزینه درمان بدون جراحی فتق گزینه‌ای ایمن برای او است.
• حذف گزینه جراحی منجر به کاهش استرس ناشی از عمل در بیماران سالمند و ضعیف می‌شود.

روش‌های‌ کم تهاجمی و موقت:

• استفاده از کمربند فتق یا فتق بند جلوی پیشروی فتق را به صورت موقت می‌گیرد.
• با کاهش وزن و تغییر سبک زندگی، پرهیز از بلندکردن اجسام سنگین و درمان ییوست می‌توان علائم فتق را مدیریت کرد.

هزینه کمتر نسبت به جراحی فتق:

• عمل جراحی فتق، دوران نقاهت پس از آن و مراقبت‌های ویژه نیاز به صرف هزینه دارد. درمان فتق بدون جراحی به طور موقت باعث صرفه جویی در هزینه‌ها می‌شود.

سخن پایانی

درمان خودبخودی فتق معمولا ممکن نیست. تمامی روش‌هایی که در تشویق افراد به درمان فتق بدون جراحی وجود دارد، در واقع تسکین‌های موقتی برای مدیریت فتق و علائم آن هستند. نکته کلیدی تشخیص به موقع و انتخاب درمان مناسب برای فتق است. چرا که درصورت عدم اقدام به موقع، عوارض جبران‌ناپذیری در انتظار بیمار خواهد بود. به یاد داشته باشید که شناخت نشانه‌های فتق، اقدام به موقع، انتخاب پزشک و جراح متخصص فتق و مراقبت‌های ویژه پس از جراحی همگی نقش مهمی در درمان این عارضه دارند.

سوالات متداول جراحی فتق با دکتر ایرانمنش

１- آیا جراحی فتق با بیهوشی کامل انجام می‌شود؟

جراحی فتق می‌تواند هم با روش بیهوشی عمومی و هم بی حسی موضعی انجام شود. انتخاب روش بیهوشی به صلاحدید پزشک و در نظر گرفتن نوع فتق، روش جراحی و شرایط سلامت بیمار انجام می‌شود. برای مثال جراحی فتق به روش لاپاراسکوپی معمولا نیاز به بیهوشی عمومی دارد.

２- مدت زمان جراحی فتق چقدر است؟

بسته به نوع فتق و میزان پیچیدگی عمل جراحی فتق ساده بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه و جراحی‌های پیچیده‌تر تا ۲ ساعت طول می‌کشند. آماده‌سازی بیمار قبل از عمل و ریکاوری اولیه پس از بیهوشی در این عدد محاسبه نشده است.

３- آیا پس از جراحی فتق می‌توانم ورزش کنم؟

برای ورزش پس از جراحی فتق باید به نکات مهمی دقت کنید. هفته اول بعد از جراحی فقط پیاده روی سبک مجاز است. هفته ۲ تا ۴ می‌توانید ورزش‌های بسیار سبک بدون فشار روی شکم را شروع کنید. پس از ۶ هفته با تایید پزشک به تدریج به ورزش‌های عادی بازگردید. ورزش‌های سنگین مانند وزنه برداری را به ۳ ماه پس از عمل موکول کنید. پیش از شروع هر نوع ورزشی با پزشک خود مشورت کنید.

４- آیا جراحی فتق بر روی باوروری تاثیرگذار است؟

از میان أنواع فتق، فتق کشاله ران اگر به درستی انجام نشود ممکن است بر باروری مردان تاثیر بگذارد. چرا که مجاری اسپرم در نزدیکی فتق کشاله ران قرار دارد. در مورد زنان جراحی فتق تاثیر مستقیمی بر باروری ندارد. اگر موضوع باروری به دغدغه شما تبدیل شده است پیش از درمان فتق با پزشک خود مشورت کنید.از میان أنواع فتق، فتق کشاله ران اگر به درستی انجام نشود ممکن است بر باروری مردان تاثیر بگذارد. چرا که مجاری اسپرم در نزدیکی فتق کشاله ران قرار دارد. در مورد زنان جراحی فتق تاثیر مستقیمی بر باروری ندارد. اگر موضوع باروری به دغدغه شما تبدیل شده است پیش از درمان فتق با پزشک خود مشورت کنید.

５- چه کسانی نیاز به جراحی فتق دارند؟

اگر فتق شما دردناک است و در حال بزرگ شدن است باید به جراحی فتق جدی‌تر فکر کنید. در غیر اینصورت عوارض خطرناک‌تری همچون انسداد روده یا گیرافتادگی در انتظار شما است. اگر فتق شما دردناک است، برآمدگی شدید و قرمز رنگ دارید و در مواردی دچار تهوع و استفراغ شده‌اید برای درمان فتق با روش جراحی به پزشک مراجعه کنید. فتق درمان نشده در کودکان بیشتر از ۵ سال نیز، نشان‌دهنده نیاز به جراحی فتق است.