فتق ناف زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از روده یا چربی شکم به دلیل ضعف دیواره شکمی، از محلی نزدیک به ناف بیرون می‌زند. اگر در اطراف ناف خود دارای برجستگی همراه با درد یا علائم خاص هستید، یعنی باید به فکر درمان فتق ناف باشید.
اگر علائم شما شدید نیست و یا به هر دلیلی ممنوعیت پزشکی برای عمل جراحی دارید، درمان فتق ناف بدون جراحی یکی از گزینه‌های پیش روی شما است. هر چند جراحی فتق ناف یک راهکار مطمئن برای درمان فتق در ناحیه ناف است، اما راهکارهای دیگری برای برطرف کردن این عارضه وجود دارد.
یکی از اصلی‌ترین روش‌ها برای درمان فتق ناف بدون جراحی استفاده از شکم بند مخصوص است. راهکار دیگر اصلاح سبک زندگی است که به شکل کاهش وزن، انجام ورزش‌های تقویت شکم و پرهیز از بلندکردن اجسام سنگین است.
تمامی این راهکارها و آن چه در ادامه این نوشته به آن پرداختیم در درمان فتق ناف بدون استفاده از روشهای جراحی موثر است.
علائمی که فتق ناف بدون جراحی درمان می شود؟
درمان فتق ناف بدون جراحی یک راهکار جایگزین به جای جراحی فتق ناف است. این روش برای افرادی مناسب است که دارای علائمی به شرح زیر باشند:
- فتق کوچک (قطر کمتر از ۲ سانتیمتر)
- فتق ناف قابل جااندازی ( که با فشار ملایم به داخل برمی‌گردد)
- عدم وجود درد شدید در ناحیه فتق ناف (که با مسکن رفع میشود)
- رنگ طبیعی پوست در ناحیه فتق
- فتق نافی که در صورت درازکشیدن ناپدید میشود.
- اگر فتق در فعالیت‌های روزانه افراد اختلالی ایجاد نمی‌کند.
وضعیت فتق ناف شما با وجود علائم بالا باید هر ۶ ماه تحت نظارت پزشک قرار بگیرد. فتق ناف در کودکان معمولا بدون جراحی و تا ۵ سالگی درمان میشود. این در حالی است که فتق ناف در بزرگسالان نیاز به نظارت دائمی دارد.
درخواست مشاوره
Request a Consultation
با پر کردن فرم زیر، مشاوره‌ای تخصصی با دکتر محمد ایرانمنش دریافت کنید.
نحوه درمان فتق ناف بدون جراحی
دقت به این نکته مهم است که تمامی روشهای موجود برای درمان فتق بدون جراحی، باید تحت نظر پزشک و به تجویز او انجام شود. این یعنی درمان خانگی فتق تنها مسیر درمان قطعی آن را طولانی‌تر کرده و چه بسا مشکلات فراوانی برای شما ایجاد کند. با این وجود نحوه درمان فتق ناف بدون جراحی در چند روش زیر قابل بررسی است.
استفاده از شکم بند مخصوص فتق ناف
به شکم بند مخصوص فتق تروس هرنی یا hernia Truss نیز گفته میشود. این محصول در شکل‌های مختلف و برای درمان بدون جراحی انواع فتق کاربرد دارد. مکانیزم این شکم بند به این صورت است که با ایجاد فشار ملایم در ناحیه فتق مانع از بیرون‌زدگی آن میشود.
در استفاده از شکم بند مخصوص درمان فتق ناف باید به چند نکته دقت کنید:
- روزانه بیشتر از ۸ الی ۱۰ ساعت بسته نشود.
- در هنگام خواب باز شود.
- از مدل‌های طبی و استاندارد آن با تجویز پزشک استفاده شود.
- نباید شکم بند بر روی نواحی اطراف ناف شما ایجاد درد یا قرمزی کند.
- وضعیت فتق ناف شما بعد از استفاده از کمربند مخصوص هر ۳ ماه باید توسط پزشک چک شود.
تمرینات ورزشی هدفمند برای درمان فتق بدون جراحی
همانطور که می‌دانیم فتق ناف به دلیل ضعف در دیواره شکم رخ می‌دهد. یکی از روشهای درمان فتق بدون جراحی تقویت این دیواره با استفاده از تمرینات ورزشی هدفمند است. کنترل و درمان فتق ناف با ورزش به انجام چند تمرین ساده ورزشی ممکن است. از جمله این تمرینات ورزشی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- حرکت پلانک اصلاح شده (در ابتدا می‌توانید با ۱۵ ثانیه پلانک شروع کنید)
- نفس‌های دیافراگمی عمیق (۱۰ بار در صبح و در شب)
- دراز و نشست نصفه (تا ۳۰ درجه کافی است)
دقت کنید که در درمان فتق ناف به این روش، انجام حرکات شدید شکمی، بلندکردن وزنه‌های سنگین و ورزش‌های پربرخورد ممنوع است.
کنترل وزن و عوامل تشدید کننده فتق ناف
یکی از علل ایجاد فتق ناف، بیرون زدن چربی شکمی از محل ضعیف دیواره شکم است. یک روش برای درمان فتق بدون جراحی، کنترل وزن و کاهش تدریجی وزن در افراد چاق است. در صورتی که بتوانید شاخص توده بدنی کمتر از ۳۰ را حفظ کنید، قدم بزرگی برای سلامتی و درمان فتق ناف برداشته‌اید. از دیگر عوامل تشدید کننده فتق ناف که باید کنترل شوند، موارد زیر قابل بررسی است:
- یبوست ( با مصرف مواد غذایی فیبردار، مواد غذایی ملین و نوشیدن مقدار کافی آب از یبوست جلوگیری می‌کنید. با این کار نیازی به زور زدن برای دفع نیست و فشاری به دیواره شکم وارد نمی‌شود.)
- پرهیز از استفاده از سیگار (نیکوتین باعث ضعف در بافت‌ها و به دنبال آن تشدید فتق ناف میشود. )
- پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین
- درمان عطسه و سرفه مزمن
درمان‌های حمایتی برای فتق ناف
برای افرادی که از جراحی فتق ناف به هر دلیلی پرهیز می‌کنند، انجام کارهای کوچیکی برای کنترل موقت فتق ناف توصیه میشود. برای مثال:
- استفاده از کمپرس گرم در طول روز
- انجام حرکت‌های دورانی و ماساژ در اطراف ناف با روغن زیتون
- استفاده از مکمل‌هایی برای تولید کلاژن پوست مانند ویتامین c
رژیم غذایی بعد از درمان هرنی نافی بدون جراحی
مهم‌ترین نکته برای درمان فتق و یا کنترل آن، پیروی از نوعی رژیم غذایی است که به دیواره شکم شما فشاری وارد نکند. با در نظر گرفتن این نکته بهتر است موارد زیر را رعایت کنید:
- از مصرف غذاهای دارای نفخ خودداری کنید، حبوبات، نوشابه‌ها و برخی از سبزیجات چنین خاصیتی دارند.
- به میزان کافی از فیبر در مواد غذایی خود استفاده کنید تا روند هضم آسان شده و دچار یبوست نشوید. جو دو سر، سبزیجات بخارپز و میوه‌های کم قند فیبر شما را تامین می‌کنند.
- به میزان کافی آب مصرف کنید.
- چربی‌های سالم را در رژیم غذایی خود قرار دهید، روغن زیتون، مغزهای خام و آووکادو از این دسته مواد غذایی هستند.
- به طور جدی در مورد جویدن کامل هر لقمه و آهسته غذاخوردن حساسیت به خرج دهید.
مراقبت‌های پس از درمان هرنی نافی بدون جراحی
فتق در بزرگسالان به طور معمول با جراحی درمان میشود. با این حال اگر فتق ناف شما وضعیت اورژانسی پیدا نکرده، و قصد دارید بدون جراحی آن را درمان کنید، نکات زیر را مدنظر داشته باشید:
- ماهیانه اندازه فتق را خودتان چک کنید.
- تغییرات ایجاد شده در اندازه فتق را ثبت کنید.
- از پوشیدن لباس‌های تنگ وهر نوع فشار بیرونی روی فتق پرهیز کنید.
- در صورت بروز هر نوع علائمی فورا به پزشک مراجعه کنید.
- تب شدید، تهوع و استفراغ، درد شدید و ناگهانی و عدم توانایی در مدفوع یا دفع گاز را به عنوان هشداری برای عود کردن فتق در نظر بگیرید.
- درمان فتق ناف بدون جراحی معمولا ممکن نیست، این موضوع را همیشه به عنوان یک گزینه مدنظر داشته باشید.
- هر ۶ ماه برای سونوگرافی و بررسی فتق توسط پزشک، مراجعه کنید.
سیکل درمان فتق ناف بدون جراحی
ابتدا در نظر بگیرید که درمان فتق ناف بدون جراحی نیاز به صبوری دارد. برخلاف جراحی فتق ناف که شما را سریع‌تر به نتیجه می‌رساند، روشهای غیر جراحی کمی زمان‌بر است. سیکل درمان بی جراحی را می‌توانیم در جدول زیر و در بازه‌های زمانی مختلف بررسی کنیم:
| بررسی و ویزیت | ملاحظات ویژه | اقدامات اصلی | مدت زمان | مرحله درمان |
|---|---|---|---|---|
| ویزیت هفتگی توسط پزشک | پرهیز کامل از بلند کردن اجسام سنگین | - استفاده منظم از شکم بند فتق (۸-۱۰ ساعت/روز) - محدودیت در انجام فعالیت فیزیکی - شروع تمرینات تنفسی - مصرف مسکن ضدالتهاب | ۱ تا ۴ هفته ابتدایی | فاز تشخیص فتق ناف |
| ویزیت هر دو هفته یکبار + سونوگرافی کنترل | افزایش تدریجی فعالیت‌های روزانه | - کاهش تدریجی استفاده از شکم‌بند (۵-۶ ساعت/روز) - شروع تمرینات تقویتی ملایم - اصلاح رژیم غذایی | ۲ تا ۳ ماه اول | فاز ترمیم فتق و تقویت عضلات |
| ویزیت ماهانه + سونوگرافی نهایی | بازگشت کنترل‌شده به فعالیت‌های عادی | - استفاده محدود از شکم‌بند (۲-۳ ساعت/روز) - تمرینات تقویتی پیشرفته - حفظ وزن ایده‌آل | ۴ تا ۶ ماه اول | مراحل پایانی درمان فتق ناف |
سخن پایانی
درمان فتق ناف بدون جراحی، در مواردی که به هر دلیل تمایلی به عمل‌های جراحی ندارید، یک گزینه مناسب است. با این حال در مسیر درمان فتق با روشهای خانگی صبوری را چاشنی کار کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید. با رعایت همه این نکات نیز در نهایت ممکن است جراحی فتق یک گزینه جدی برای شما باشد. به امید درمان خودبخودی فتق، علائم هشداردهنده آن را نادیده نگیرید. سلامتی شما ارزش این حساسیت و مراقبت را دارد.
سوالات متداول درمان فتق ناف با دکتر ایرانمنش
آیا همه انواع فتق ناف بدون جراحی درمان میشوند؟
اگر فتق ناف کمتر از ۲ سانتیمتر بوده و علائم خطرناکی نداشته باشد، گزینه جراحی قابل حذف است.
شکم بند فتق چقدر موثر است؟
با این که استفاده از شکم بند فتق یک گزینه دائمی نیست اما در کنترل موقت فتق ناف موثر هستند. شکم بند طبی فتق باید روزانه ۸ الی ۱۰ ساعت استفاده شوند و در ترکیب با سایر روشهای درمان می‌تواند به بهبود فتق کمک کند.
بهترین ورزش برای درمان فتق ناف کدام است؟
تمرینات تنفس از دیافراگم، پلانک اصلاح شده و در برخی موارد تمرینات کگل در کنترل وضعیت فتق ناف توصیه میشوند. بلندکردن وزنه‌های سنگین و ورزش‌های دارای برخورد در روند درمان فتق ممنوع است.
درمان فتق ناف بدون جراحی چقدر طول میکشد؟
در کودکان فتق ناف معمولا خودبخود تا ۵ سالگی رفع میشود. در بزرگسالان درمان فتق با روشهای غیر از جراحی بین ۶ ماه الی یکسال طول میکشد. تا بهبود کامل مراجعه منظم به پزشک ضروری است.
چه زمانی باید به جراحی فتق ناف فکر کنیم؟
در صورت بروز درد شدید و مدام، علائم مبنی بر انسداد روده مانند تهوع و استفراغ دردناک، عدم تغییر وضعیت بعد از ۶ ماه درمان خانگی منظم و البته افزایش ابعاد فتق یعنی احتمالا زمان جراحی فرا رسیده است.
