اگر برای رسیدن به وزن ایده آل و تناسب اندام انتخاب شما عمل بای پس روده است، کمی دست نگه دارید. در این نوشته می‌خواهیم عوارض عمل بای پس روده را به طور کامل بررسی کنیم. هدف این است که در نهایت ببینید اگرچه این جراحی چاقی عوارضی دارد، اما با انتخاب جراح مناسب و رعایت أصول و توصیه‌های پزشکی میتوان احتمال وقوع مشکلات بای پس روده را بسیار کم کرد.
عمل بای پس روده چیست؟
از نظر لغوی کلمه «بای پس» به معنی دور زدن است. در عمل‌های بای پس، هدف «دور زدن» سیستم گوارش است تا به این طریق کالری دریافتی افراد و نحوه جذب مواد مغذی را تغییر دهیم. عمل بای پس معده و عمل بای پس روده هر دو روش‌هایی موثر برای کاهش وزن افراد هستند اما در شیوه اجرا کمی تفاوت دارند. بررسی مشکلات بای پس معده نیز به اندازه عوارض بای پس روده اهمیت دارد.
بای پس روده که عملی نسبتا پیچیده و حساس است در دو مرحله کلی انجام میشود:
- ابتدا قسمت اعظم معده جدا شده و خارج میشود (مانند اسلیو معده)
- در مرحله بعد جراح چاقی مسیر رسیدن غذا به روده را کوتاه می‌کند
همانطور که می‌بینید جراحی بای پس کمی پیچیده است و تبحر جراح لاغری در این زمینه بسیار حائز اهمیت است تا بدینوسیله از بروز عوارض عمل بای پس روده جلوگیری کنیم. دکتر محمد ایرانمنش نامی آشنا و باتجربه در زمینه جراحی‌های لاغری، خیال شما را از بابت عوارض پس از عمل آسوده می‌کند.
عوارض شایع بای پس روده در کوتاه مدت
جراحی بای پس روده اگر چه روشی موثر برای کاهش وزن است، مانند سایر عمل‌های جراحی عوارضی دارد. هدف از بیان این عوارض و خطرات بای پس روده ترساندن متقاضیان عمل‌های لاغری نیست، بلکه هدف تاکید بر این نکته است که باید آگاهانه تصمیم بگیرید. به علاوه بسیار مهم است که دوران نقاهت بعد از عمل را چگونه می‌گذرانید. با این مقدمه عوارض بای پس روده را در کوتاه مدت می‌توانیم به شرح جدول زیر مدنظر قرار دهیم:
| عوارض کوتاه مدت | شرح و محل وقوع عارضه | چه زمانی ممکن است رخ دهد؟ | چگونه مدیریت میشود؟ |
|---|---|---|---|
| خونریزی داخلی | در محل برش‌ها یا اتصالات جدید روده | ۲۴ تا ۷۲ ساعت اول بعد از بای پس روده | نظارت پزشکی، تزریق خون در صورت نیاز |
| عفونت زخم | قرمزی، تورم و ترشح چرکی از محل برش | 1 الی 2 هفته اول | مصرف آنتی بیوتیک‌ها و پانسمان منظم زخم |
| لخته خون | تشکیل لخته در پاها یا ریه | 1 الی 4 هفته اول | استفاده از داروهای رقیق کننده، تحرک زودهنگام |
| تهوع و استفراغ | به دلیل تغییرات گوارشی و بیهوشی | چند روز اول | مصرف داروهای ضدتهوع، رژیم غذایی مایعات |
| درد شکم | ناشی از ترمیم بافت‌ها و گازهای باقی مانده در بدن | 1 الی 2 هفته اول | مسکن‌های تجویزی، گرم کردن محل |
| کم آبی بدن | به دلیل محدودیت مصرف مایعات و استفراغ | هفته اول | مصرف مایعات به صورت جرعه جرعه، سرم درمانی |
| انسداد روده | تورم یا چسبندگی موقت | هفته های اول | استراحت روده و در بعضی موارد جراحی مجدد |
| واکنش به بیهوشی | سرگیجه، گیجی یا آلرژی به مواد بیهوشی | ۱ تا ۳ روز اول | مراقبت بیمارستانی، استفاده از داروهای ضدحساسیت |
| تنگی نفس | به دلیل کاهش تحرک یا خونریزی ریوی | روزهای اول | تمرینات تنفسی، اکسیژن کمکی |
| نشت از محل اتصال | ورود محتویات معده به داخل شکم از محل اتصالات جدید | 1 الی 2 هفته اول | جراحی اضطراری، مصرف آنتی بیوتیک‌ها |
عوارض بلندمدت بای پس روده چیست؟
عوارض عمل بای پس روده در بلندمدت نیز به اندازه عوارض کوتاه مدت آن مهم و شایسته بررسی است. این عوارض ممکن است مدت‌ها بعد از عمل ظاهر شوند و عمده علت آن تغییرات دائمی به وجود آمده در سیستم گوارش است. آگاهی افراد از این عوارض بدیهی است که به مدیریت بهتر آن در زمان وقوع کمک می‌کند. جدول زیر عوارض بای پس روده را در بلندمدت بررسی می‌کند:
| عوارض بلند مدت | شرح و محل وقوع عارضه | چه زمانی ممکن است رخ دهد؟ | چگونه مدیریت میشود؟ |
|---|---|---|---|
| سوء جذب بعد از جراحی و کمبود ویتامین‌ها | کاهش جذب ویتامینهای B12، D، آهن، کلسیم و سایر ریزمغذی‌ها | بعد از ۶ ماه از عمل بای پس روده | مصرف منظم مکمل‌ها، آزمایش‌های دوره‌ای خون |
| سندرم دامپینگ | ورود سریع غذا از معده به روده کوچک باعث تهوع، تعریق و ضعف میشود. | بعد از ۳ ماه | پرهیز از قندهای ساده، وعدههای کوچک و مکرر |
| سنگ کیسه صفرا | کاهش وزن سریع باعث تشکیل سنگ در کیسه صفرا میشود | بین ۶ الی ۱۲ ماه بعد از بای پس روده | داروهای حل‌کننده سنگ، جراحی در صورت نیاز |
| افت فشار خون | کاهش حجم خون و تغییرات متابولیک | بعد از ۱ سال | افزایش مصرف نمک، مایعات کافی |
| پوکی استخوان | به علت کاهش جذب کلسیم و ویتامین D | بعد از ۲ سال | مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D، ورزش مقاومتی |
| انسداد روده | ایجاد چسبندگی یا فتق داخلی | هر زمانی پس از عمل | جراحی اصلاحی در صورت نیاز |
| زخم معده | افزایش اسید معده در محل اتصال | ۱ سال به بعد | داروهای کاهنده اسید، پرهیز از الکل و سیگار |
| مشکلات کبدی | تجمع چربی در کبد به دلیل تغییرات متابولیک | ۲ سال به بعد | رژیم کم چرب، ورزش منظم |
| افسردگی و اختلالات روانی | تغییر در تصویر بدن یا محدودیت‌های غذایی | متغیر | بهره‌مندی از مشاوره روانشناسی، گروه‌های حمایتی |
| بازگشت وزن | اتساع (گشاد شدن) تدریجی معده یا عدم رعایت اصول غذایی و هماهنگ نشدن با سبک زندگی جدید | بین ۳ تا ۵ سال بعد از عمل | اصلاح سبک زندگی، ورزش منظم |
درباره سندرم دامپینگ به عنوان عارضه شایع اما نادر پس از بای پس روده
سندرم دامپینگ، به علت ورود سریع مواد قندی و غذاهای پرکربوهیدارت به روده رخ میدهد. این سندرم به عنوان یکی از متداول‌‌ترین عوارض عمل جراحی بای پس روده بررسی میشود. سندرم دامپینگ زودرس بعد از گذشت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه از غذا خوردن با علائمی همچون تهوع، تعریق، تپش قلب و ضعف بروز می‌کند. نوع دیررس سندرم دامپینگ نیز بعد از ۱ الی ۳ ساعت از غذاخوردن با افت قندخون ظاهر میشود.
در عمل بای پس روده، مسیر ورود غذا از معده به روده بسیار کوتاه میشود. همین موضوع سیی میشود تا با ورود غذا به روده به صورت ناگهانی هورمون‌ها و انسولین ترشح شود. جلوگیری از وقوع سندرم دامپینگ با مصرف غذاهای کم‌قند، پروتئین بالا و وعدههای کوچکتر غذا ممکن است. در موارد شدید این سندرم به تجویز پزشک ممکن است نیاز به جراحی اصلاحی باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
همانطور که در جدول بالا مشاهده می‌کنید، برخی از عوارض عمل بای پس روده به طور مستقیم به کیفیت عمل جراحی و تخصص تیم پزشکی ارتیاط دارد. همین موضوع بهانه‌ای است تا در انتخاب جراح چاقی و کادر درمان حساسیت ویژه‌ای به خرج دهید.
در صورت بروز هر یک از مشکلات زیر برای بای پس معده، فورا به پزشک مراجعه کنید:
- علائم خطرناک فوری مانند تب بالا، سختی تنفس و درد شدید و مداوم شکم
- علائم هشدار دهنده در هفته‌های اول مانند استفراغ مداوم و قرمزی یا چرک در محل بخیه‌ها
- کاهش وزن بسیار سریع یا توقف بدون دلیل کاهش وزن
- ضعف شدید، سرگیجه یا کم خونی
- درد معده پس از غذا خوردن
حتی اگر مطمئن نیستید که علائم شما خطرناک است، بهتر است با پزشک خود در ارتباط باشید. مراجعه به موقع به پزشک گاهی از بروز اتفاقات بعدی جلوگیری می‌کند.
درخواست مشاوره
Request a Consultation
با پر کردن فرم زیر، مشاوره‌ای تخصصی با دکتر محمد ایرانمنش دریافت کنید.
مراقبت‌های لازم برای پیشگیری و مدیریت عوارض بای پس روده
نحوه مدیریت عوارض بلند مدت و کوتاه مدت بای پس روده را در جداول بالا بررسی کردیم. با این حال به طور خلاصه برای کم کردن احتمال وقوع خطرات بای پس روده می‌توانیم موارد زیر را در نظر بگیریم:
- مصرف منظم مکمل‌های تجویز شده توسط پزشک
- رعایت دقیق اصول غذایی تدریجی و اصولی
- مصرف پروتئین کافی برای جلوگیری از تحلیل عضلات
- پرهیز از مصرف قند و چربی‌های مضر جهت جلوگیری از سندرم دامپینگ
- مصرف آب کافی روزانه تا ۲ لیتر
- ورزش منظم روزانه و تمرینات مقاومتی سبک
- مدیریت سندرم دامپینگ با صرف وعدههای کوچک
- پیگیری پزشکی منظم
- مراقبت روانی با شرکت در گروه‌های حمایتی و روانشناسی
- پرهیز از مصرف الکل و سیگار برای جلوگیری از زخم معده و عفونت
سخن پایانی
انتخاب جراحی بای پس روده بدون در نظر گرفتن عوارض احتمالی آن کاری به دور از احتیاط است. باید آگاهانه وارد این مسیر شوید و عوارض کوتاه مدت و بلندمدت بای پس روده را در نظر بگیرید تا در نهایت مسیر تناسب اندام شما با کمترین چالش طی شود. به خاطر داشته باشید این عمل مانند سایر جراحی‌های لاغری یک ابزار است. آن چه اهمیت دارد نحوه استفاده شما از این ابزار است و موفقیت نهایی شما به تعهد شما در حفظ سبک زندگی جدید بستگی دارد.
سوالات متداول درباره عوارض عمل بای پس روده
آیا خطر مرگ از عوارض عمل بای پس روده است ؟
خطر مرگ ناشی از عمل بای پس روده به طور مستقیم کمتر از ۱ درصد است. احتمال وقوع این عارضه با انتخاب جراح لاغری حرفه‌ای و با تجربه کاهش مییابد.
چرا بعد از بای پس روده موها می‌ریزد؟
ریزش موها در ۳ الی ۶ ماه پس از عمل شایع است. این عارضه به دلیل کاهش وزن سریع و استرس جراحی رخ میدهد. این عارضه موقت است و معمولا بعد از ۶ الی ۱۲ ماه برطرف میشود. برای مدیریت مشکل، مصرف روزانه ۶۰ تا ۸۰ گرم پروتئین و مکمل‌های زینک توصیه میشود.
چطور از سندرم دامپینگ بعد از بای پس روده جلوگیری کنیم؟
وعدههای غذایی خود را کوچک و زیاد کنید یعنی حجم آن را کاهش دهید و تعداد آن را در طول روز افزایش دهید. از مصرف قندهای ساده پرهیز کنید. قبل و بعد از غذا به مدت ۳۰ دقیقه آب ننوشید. غذا را به طور کامل بجوید و مصرف پروتئین را در ابتدای وعده غذایی انجام دهید.
آیا بعد از عمل بای پس روده میتوان باردار شد؟
پاسخ مثبت است اما اگر ۱۲ تا ۱۸ ماه صبر کنید میتوانید به وزن تثبیت شده و سطح ویتامینهای مورد نیاز برسید. البته معاینه پزشک قبل از اقدام برای بارداری ضروری است.
چرا بعد از بای پس روده نفخ زیاد میشود؟
این عارضه از عوارض بعد از عمل بای پس به دلیل تغییر در باکتریهای روده و هضم ناقص کربوهیدارتها رخ میدهد. جهت جلوگیری از نفخ، آهسته غذا بخورید، از نی استفاده نکنید و غذاهای نفاخ مانند حبوبات یا نوشابه را با احتیاط مصرف کنید. این عارضه بعد از ۶ ماه بهبود مییابد.
