لابد شما یا عزیزانتان هم بعد از عمل اسلیو دچار حالت تهوع شده‌اید. در قدم اول باید بگوییم که اصلا نگران نباشید چون این عارضه برای اغلب بیماران رخ می‌دهد و به راحتی قابل کنترل می‌باشد. حال که آرامش خود را حفظ کرده‌ا‌ید، شما را به خواندن ادامه مقاله دعوت می‌کنم تا درباره این مسئله، دلایل و راهکارهای آن اطلاعات کامل‌تری کسب کنید.
اگر سوالاتی درباره جراحی اسلیو معده دارید، که هنوز جواب آن را پیدا نکرده‌اید، پیشنهاد میکنیم سری به مقاله “جراحی اسلیو معده چیست؟” بزنید.
حالت تهوع پس از اسلیو: یک عارضه شایع اما قابل مدیریت
حالت تهوع و استفراغ بعد از اسلیو، یکی از متداول‌ترین واکنش‌های بدن است. طبق یک بررسی چندمرکزی اخیر، حدود ۶۵ تا ۷۵٪ بیماران، در ۶ تا ۲۴ ساعت پس از عمل این مشکل را تجربه می‌کنند. اگرچه این وضعیت ناخوشایند که از عوارض عمل اسلیو محسوب میشود، موجب کاهش رضایت بیمار، افزایش مدت بستری و مراجعات اورژانسی میشود، اما معمولاً با روش‌های مناسب قابل کنترل است.
دلایل عمده حالت تهوع در ساعات و روزهای اولیه پس از جراحی
| علت | توضیح |
|---|---|
| تاثیر بیهوشی و داروهای ضد درد | داروهای بیهوشی و به ویژه داروهای مبتنی بر اپیوئید یا گازهای استنشاقی می‌توانند باعث تهوع شوند |
| ورم و التهاب کیسه معده تازه جراحی شده | التهاب و تورم سبب تحریک عصب‌های معده، تهوع و درد معده بعد از اسلیو میشود |
| اثرات تغییر مسیر روده و واکنش‌های عصبی | جابه‌جایی مسیر عبور غذا و واکنش عصبی ممکن است PONV را بیشتر کند |
تأثیر بیهوشی و داروهای ضد درد
در ساعات ابتدایی بعد از عمل، داروهای بیهوشی و اپیوئیدی که برای کنترل درد مصرف می‌شوند، می‌توانند باعث تحریک مرکز تهوع شوند. طبق یک مطالعه روی ۶۵۶ بیمار، استفاده از داروهای اپیوئیدی خطر PONV را تا دو برابر افزایش می‌دهد، ضمن اینکه درد شدید نیز عامل مستقل شیوع تهوع است .
ورم و التهاب کیسه معده تازه جراحی شده
تورم ناشی از برش معده و بخیه‌های جدید باعث تحریک اعصاب دیواره معده میشود. این واکنش عصبی میتواند باعث بروز تهوع شود و به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند که از رژیم غذایی مایع استفاده شود تا تورم کاهش یابد .
اثرات تغییر مسیر روده و واکنش‌های عصبی
جراحی اسلیو مسیر عبور غذا را تغییر می‌دهد و این تغییر ممکن است یک واکنش عصبی از جمله تحریک گیرنده‌های چشایی و عصبی ایجاد کند. مطالعات نشان می‌دهند پیشگیری چندوجهی شامل تزریق آندانسترون، دگزامتازون، اسکپلومین پیش از عمل و TIVA با پروپوفول میتواند شدت PONV را کاهش دهد .
درخواست مشاوره
Request a Consultation
با پر کردن فرم زیر، مشاوره‌ای تخصصی با دکتر محمد ایرانمنش دریافت کنید.
"*" indicates required fields
دلایل حالت تهوع در دوران نقاهت (هفته‌ها و ماه‌های اول)
مصرف بیش از حد غذا (پرخوری)
خوردن حجم بالای غذا باعث ایجاد فشار زیاد روی معده کوچک شده و واکنش تهوع‌زا ایجاد میکند. توصیه میشود وعده‌ها کوچک باشند تا فشار بر دیواره معده کم شود .
سریع خوردن و نجویدن کافی غذا
جویدن ناکافی و سریع خوردن باعث میشود غذا عجولانه وارد دستگاه گوارش شود و همین مسئله ممکن است علائم تهوع را تحریک کند. جویدن کامل و آهسته‌خوری تاثیر قابل توجهی دارد .
عدم رعایت رژیم غذایی مرحله‌ای
اگر بیمار زودتر از زمان تعیین‌شده به غذاهای جامد روی آورد، ممکن است دستگاه گوارش هنوز برای آن آماده نباشد و منجر به تهوع میشود. رعایت دقیق رژیم غذایی اسلیو به صورت گام به گام ضروری است.
مصرف غذاهای نامناسب (چرب، شیرین، فیبری، تند، سرخ‌کردنی)
این نوع غذاها به سختی هضم شده و ممکن است باعث تحریک معده، تهوع و سوزش معده بعد از اسلیو شوند. بهتر است از غذاهای کم‌چرب و ساده که راحت استفاده شود .
نوشیدن مایعات همراه با غذا
مصرف مایعات هم‌زمان با غذا سبب رقیق‌شدن آن و فشار بیشتر بر معده کوچک میشود. توصیه میشود مایعات حداقل ۳۰ دقیقه قبل یا بعد غذا مصرف شوند .
کم‌آبی بدن (دهیدراسیون)
دهیدراسیون با تحریک حالت تهوع همراه است. باید با نوشیدن مایعات به اندازه مناسب، از جمله مایعات بین وعده‌ها، از این عارضه پیشگیری کرد.
مصرف داروهای تحریک‌کننده معده
برخی مسکن‌ها یا مکمل‌ها، معده را تحریک می‌کنند. اگر بعد از مصرف آن‌ها تهوع ایجاد شد، باید با پزشک مشورت شود.
عدم تحمل غذایی
بدن ممکن است بعد از عمل نتواند بعضی غذاها را تحمل کند. اگر پیش از جراحی غذایی باعث ناراحتی گوارش می‌شد، بهتر است پس از عمل هم از خوردن آن پرهیز شود.
رفلاکس معده (GERD) پس از اسلیو
بسیاری از بیماران بعد از جراحی اسلیو به ریفلاکس مبتلا می‌شوند که میتواند نشانه‌ای از بازگشت غذا از معده به مری باشد. رفلاکس اسید بعد از اسلیو، ممکن است باعث حالت تهوع شود و در صورت شدت، باید با پزشک مشورت کرد.
دلایل کمتر شایع و جدی‌تر حالت تهوع مزمن یا شدید
تنگی در محل اتصال (استنوز)
گاهی محل بخیه یا استاپل معده تنگ میشود و باعث ایجاد انسداد جزئی می‌گردد؛ این حالت میتواند به صورت تهوع پس از غذا خوردن، مشکل بلع یا درد شکمی بروز کند. نرخ آن پس از جراحی اسلیو حدود ۴٪ گزارش شده و درمان رایج، گشاد کردن محل تنگی از طریق اندوسکوپ است که روی بیش از ۸۸٪ بیماران پاسخ می‌دهد .
زخم معده یا زخم مارژینال
ایجاد زخم در محل بخیه میان معده و روده میتواند باعث التهاب و تهوع مزمن شود. در موارد شدید گاهی خونریزی داخلی یا درد شدید نیز رخ می‌دهد. درمان اولیه شامل پرهیز از NSAID، کنترل قند خون، ترک سیگار و استفاده طولانی‌مدت از داروهای مهارکننده پمپ پروتون (مثل اومپرازول) است .
انسداد روده
هر گونه پیچش روده یا فتق داخلی میتواند منجر به انسداد شود و با درد شدید، تهوع، استفراغ و تورم شکمی همراه باشد. این وضعیت اورژانسی است و نیاز به جراحی فوری دارد .
فتق داخلی
بازسازی مسیر روده بعد از جراحی ممکن است موجب فتق‌هایی داخل شکم شود که خون‌رسانی روده را مختل کرده و با تهوع، استفراغ و درد همراه است. در صورت مشکوک بودن، ضروری است سریعاً تحت بررسی و درمان قرار گیرد .
کمبودهای تغذیه‌ای (مثلاً کمبود ویتامین B1 یا تیامین)
تهوع مزمن یا استفراغ طولانی‌مدت میتواند موجب پایین آمدن ویتامین‌هایی مثل تیامین شود. طبق یک بازبینی، تا ۱۸٪ بیماران ممکن است در چند هفته اول پس از جراحی دچار کمبود تیامین شوند که در موارد شدید منجر به علایم عصبی (مثل سندرم ورویکه–کورساکوف) میشود. درمان شامل مکمل‌های ویتامینی است و در موارد شدید، تزریق داخل وریدی و ادامه دادن مکمل خوراکی است.
راهکارهای عملی برای مدیریت و کاهش حالت تهوع بعد از اسلیو
| راهکار | توضیح |
|---|---|
| رعایت دقیق رژیم غذایی مرحله‌ای | گذر از مایع شفاف←مایع پرکالری←پوره‌ای←جامد به تدریج |
| آهسته غذا خوردن و جویدن کامل | کمک به هضم غذا و کاهش تحریک معده |
| مصرف مایعات کافی و به موقع | پیشگیری از کم‌آبی بدن و کاهش تهوع |
| اجتناب از غذاهای ممنوعه اسلیو | پرهیز از چرب،شیرین،فیبری،تند و سرخ کردنی |
| وعده‌‌های غذایی کوچک و متعدد | فشار کمتری به معده وارد میکند |
| پیاده‌روی کوتاه بعد از غذا | به تحریک حرکت روده و کاهش نفخ میکند |
| استفاده از داروهای ضد تهوع | تجویز پزشک برای موارد شدید یا ادامهدار |
توضیحات بیشتر درباره داروها:
- ترکیب متوکلوپرامید با اوندانسترون در کاهش تهوع پس از جراحی اسلیو موثر است.
- استفاده سه‌گانه‌ی داروهای ضد تهوع (اوندانسترون، دگزامتازون، آپرپیتانت) به کاهش معنی‌دار PONV و در نتیجه کاهش تهوع کمک میکند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟ علائم هشدار دهنده
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، ضروری است فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه شود:
- تهوع و استفراغ شدید و مداوم که بدون توقف ادامه دارد
- ناتوانی در نگه داشتن مایعات یا استفراغ خونی/قهوه‌ای
- تب همراه با درد شکمی شدید و نابهنجاری‌های روده
- ضعف، سرگیجه یا علائم کم‌آبی شدید
- درد یا تورم شکم پس از غذا خوردن → میتواند نشانه انسداد یا استنوز باشد
این علائم ممکن است به علت مشکلات شدید مانند انسداد، فتق، زخم یا عفونت باشند و نیاز به بررسی فوری دارند.
درخواست مشاوره
Request a Consultation
با پر کردن فرم زیر، مشاوره‌ای تخصصی با دکتر محمد ایرانمنش دریافت کنید.
"*" indicates required fields
پیشگیری از حالت تهوع در بلندمدت
- ادامه مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای شامل ویتامین‌های گروه B، املاح معدنی و ویتامین D طبق توصیه پزشک
- کنترل وزن و رژیم غذایی مناسب برای جلوگیری از ریفلاکس و ایسکمیک معده
- معاینات دوره‌ای از جمله بررسی ویتامین‌ها و سلامت گوارشCBC،CMP،B1, B12 و …
- پرهیز مادام‌العمر از مصرف NSAIDها، الکل و سیگار برای محافظت از مخاط معده
جمع بندی
در این مقاله با علل، روش‌های درمان و راهکارهای پیشگیری از تهوع بعد از عمل اسلیو معده آشنا شدید. اگر تصمیم به پرسیدن سوال یا بیان شرح حال و گرفتن راهکار از دکتر محمد ایرانمنش که تجربیات ایشان در این حوزه قابل شمارش نیست را دارید، برای برقراری ارتباط با شماره 02191554540 تماس حاصل فرمایید.
سوالات متداول شما درباره دلایل و راه های جلوگیری از تهوع بعد از اسلیو معده
1. چه زمانی حالت تهوع بعد از عمل غیرعادی است؟
اگر تهوع پس از ۴۸ ساعت ادامه داشته باشد یا تب، درد شکمی شدید یا عدم توانایی در نوشیدن مایعات دیده شود، مراجعه به پزشک ضروری است .
2. من هفته‌هاست مجبورم فقط مایعات مصرف کنم و تهوع شدید دارم؛ چه کنم؟
در چنین مواردی، تجویز داروهایی مانند اوندانسترون (Zofran) توسط پزشک میتواند بسیار مؤثر باشد.
3. استفاده از مکمل‌ها یا تزریق ویتامین‌ها کمکی میکند؟
تزریق ویتامین B مانند B6 یا B12 باعث بهبود سریع تهوع شده است. در صورت ادامه تهوع مزمن، بررسی کمبودهای تغذیه‌ای و تجویز مکمل ضروری است.
4. اگر همه‌ی توصیه‌ها رو انجام می‌دم اما هنوز تهوع دارم چیکار کنم؟
ادامه تهوع بدون علت مشخص نیازمند بررسی توسط پزشک یا انجام اندوسکوپی است تا مواردی مانند “stricture” تشخیص داده شود.
5. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر تهوع ادامهدار است و نمیتوانید مایعات را نگه دارید، همچنین در صورت وجود علائمی مانند درد شدید شکم، تب، خون در استفراغ، ضعف یا سرگیجه باید به پزشک مراجعه کنید.
6. آیا حالت تهوع میتواند به خاطر سندرم دامپینگ باشد؟
بله، بهویژه وقتی که غذا سریع وارد روده کوچک میشود و بیمار علائمی شامل تهوع، اسهال و سرگیجه را تجربه میکند.
7. راهکارهای سریع در خانه برای کنترل تهوع چیست؟
مصرف داروهای ضد تهوع (Zofran)، متوکلوپرامید طبق تجویز پزشک و نوشیدن قطره‌قطره آب، بین وعده‌ها برای جلوگیری از کم‌آبی.
8. آیا حالت تهوع در هفته‌های اولیه پس از عمل طبیعی است؟
بله، بسیار شایع است. بسیاری از بیماران در ۱ تا ۳ روز اول پس از عمل احساس تهوع و حتی استفراغ را گزارش می‌کنند.
